Gaz çıkarmak hemen hemen tüm kültürlerde ayıp ve yakışıksız görülse de aslında son derece doğal bir bedensel aktivitedir. Peki bu gazı koklamak hakkında bilimsel araştırmalar neler söylüyor? Gelin hep beraber bu garip ama hepimizin hayatının bir parçası olan durumu bilimsel yönüyle inceleyelim.
GAZ NEDEN KOKAR?
Bağırsak gazı temel olarak beş çeşit gazdan oluşur; bunlar nitrojen, karbondioksit, hidrojen, metan ve oksijendir. Bunlardan hidrojen ve metan yanıcı ve patlayıcıdır. Yandığı takdirde mavi renkli, güçlü bir alevi olur. Gaz aynı zamanda eser miktarda hidrojen sülfür (H2S) içerir. Kokunun nedeni de hidrojen sülfürdür. Yediğiniz yiyeceklerdeki sülfür miktarı çıkardığınız gazın ne kadar kötü kokulu olacağını belirler. Bu nedenle baklagiller, birçok peynir türü, lahana, gazlı içecekler ve özellikle yumurta içeriğindeki sülfür miktarı yüzünden kokulu gaz çıkarmanıza neden olur.
BAĞIRSAK GAZI SAĞLIĞA NEDEN FAYDALI?
İngiltere’de Exeter üniversitesinde 2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre bağırsak gazında bulunan hidrojen sülfürü koklamak sağlığa iyi geliyor. Bu çalışmada araştırmacılar, arterlerdeki veya damarlardaki hücreler hasar yaşadıklarında, bu hücrelerin vücudun kendi enzimlerini kullanarak hidrojen sülfür oluşturduğunu fark ettiler. Hidrojen sülfür hücrelerin ölmesini veya iltihaplanmasını durdurma özelliğine sahiptir. Peki bu hidrojen sülfüre dışarıda maruz kalsak bu durum hücrelerdeki mitokondrilerin sağlıklı kalmasına neden olur mu? Bunu anlamak için araştırmacılar hidrojen sülfürü taklit eden AP39 adını verdikleri bir bileşik yarattılar. Daha sonra kan damarlarındaki hücreleri ona maruz bıraktılar. Sonuçlara bakılınca görüldü ki AP39, mitokondrilerin kendilerini hastalıklardan korumalarına yardım etmede doğal hidrojen sülfür kadar iyiydi. Kısacası hidrojen sülfür hücrelerin hasar almasını önlüyor ve iltihaplanmayı da engelliyor.
Videonun başında bağırsak gazında hidrojen sülfür olduğunu söylemiştik. Bu da gösteriyor ki bu gazı koklamak hücrelerinizi koruyor ve iltihaplanmalarını önlüyor.
KADINLARIN ÇIKARDIĞI GAZ NEDEN DAHA FAYDALI?
Ünlü gastroenterolog ve şişkinlik araştırmacısı Dr. Michael D. Levitt kadınların bağırsak gazlarında daha yüksek hidrojen sülfit miktarı olduğunu tespit etti. Bu kadınlardaki gazın daha kötü kokulu ama sağlığa daha faydalı olduğunu gösteriyor.
BAĞIRSAK GAZINI KOKLAMANIN SAĞLIĞA FAYDALARI NELERDİR?
Hidrojen sülfiti taklit eden AP39 gazıyla yapılan çalışmalardan ortaya çıkan sonuçlara bakıldığında belirli noktalarda sağlığa faydalı olduğu görülmüş. Bunlar;
1- Tansiyonu düşürür: 2015 yılında yapılan bir araştırma, bu gazın kan damarı duvarlarını daha az sert hale getirebileceğini buldu. Bu durum tansiyonun düşmesine yardımcı oluyor.
2- Kalp krizi ve inmeyi önler: 2018’de yapılan bir araştırma, bu gazın kan damarlarını genişletebileceğini ve kanın daha verimli pompalamalarını sağladığını gösterdi. Bu durum kalp krizini veya felç geçime olasılığını azaltabileceğini gösteriyor.
3- Böbrek sağlığına iyi gelir: Yapılan araştırmalar AP39’un iltihaplanma nedeniyle hasar görmüş böbrek hücrelerini tedavi edebildiğini gösteriyor.
4- Beyin sağlığını korur: Damar hücrelerini koruyan AP39 gazı beyi hücrelerinin de hasar almasına engel oluyor. Araştırmalar bunama ve Alzheimer için önleyici etkisi olabileceğini gösteriyor.
5- Yaşlanma etkilerini azaltır: Bu gaz yaş almayla beraber zayıflayan hücre yapısını koruyor. Bu sebeple yaşlanma etkilerinde hücresel bazda gerileme sağlıyor.
GAZ ÇIKARMAK NE ZAMAN SAĞLIKLA İLGİLİ BİR SORUN OLDUĞUNU GÖSTERİR?
Bağırsak gazı çok kötü kokanlar dahil olmak üzere son derece normaldir. Ancak çok fazla gaza sahip olmak veya gerçekten kokulu bir gaza sahip olmak, altta yatan bir sorun olduğu anlamına gelebilir. Normalden daha fazla gaz veya daha kötü kokulu gazla birlikte şimdi sayacağım belirtilerden herhangi birine sahipseniz sağlığında bir sorun olabilir. Bu belirtiler: yoğun kramplar, son derece şişkin hissetmek, halsiz hissetmek, kusmak, kabızlık, ishal ve anormal kilo kaybı
Bu belirtilere uzun bir süre boyunca sürekli olarak sahip olmak, bağırsak tıkanıklığı veya kolon kanseri gibi önemli bir sağlık sorununu gösterebilir. Bu durumda doktora danışmanızda fayda vardır.
UZUN SÜRE GAZ ÇIKARMAZSAN NE OLUR?
Utanç verici ve kabul edilemez olduğunu düşündüğün için gaz çıkarmayıp tutmayı tercih edenler var. Bu aslında sağlıklı bir davranış değil. Gazı içeride tuttuğumuzda vücudumuza geri çekilir ve bağırsak duvarlarından emilerek kana karışır. En iyi ihtimalle, bu şişkinliğe, karın ağrısına ve kabızlığa neden olabilir, ancak bunu tekrar tekrar yaparsanız bağırsak şişkinliğine yol açabilir. Bazı enteresan yan etkileri ise baş ağrısı ve baş dönmesidir. Yine de şunu akılda tutmak lazım. Genellikle tutulan gaz bir yolunu bulur ve çıkar. Uyku sırasında kaslar gevşediği için genellikle bu esnada gaz dışarı çıkacaktır.
NEDEN BU KADAR GAZLIYIM?
İstatistiki olarak bir insan her gün ortalama 14 defa gaz çıkarır. Bu 14 gaz çıkarma yaklaşık olarak yarım litre kadar gaz çıkardığınızı gösterir. Bazılarımız diğerlerine göre daha fazla gaz çıkarır ama ortalama bir insan 80 yıllık ömrünün yaklaşık 113 saatini gaz çıkararak geçirir. Bazı insanların diğerlerinden daha fazla gaz çıkarmasının dört olası nedeni vardır: Çok fazla karbonhidrat yerler; yemek yerken havayı yutarlar; bağırsaklarındaki bakteriler karbonhidratları gaza çevirmede daha etkilidir; ya da tam tersi, bağırsaklarındaki bakteriler karbonhidratları verimli bir şekilde tüketemezler ve bu nedenle gaz üretirler. Gaz miktarını arttıran yiyecekleri çok yemek aslında en önemli nedendir. Fasulyelerin yanı sıra sebzeler (özellikle brokoli, Brüksel lahanası, lahana ve karnabahar), tahıllar ve lifli gıdalar en çok gaz üreten yiyeceklerdir. Aslında, kanser ve kalp hastalığına iyi gelen en sağlıklı yiyeceklerden bazıları, en çok gaz üreten yiyeceklerdir. Yiyeceklerin yanı sıra, antibiyotikler de bazen bazı kişilerin daha fazla gaz çıkarmasına neden olur çünkü bu ilaçlar kalın bağırsağın doğal florasını bozabilir ve böylece belirli yiyeceklerin parçalanmasını zorlaştır ve daha fazla gaza yol açar.
ÇOK FAZLA GAZ ÇIKARMAMAK İÇİN NELER YAPMALIYIM?
Gün içinde sosyal bir ortamda bulunduğunuz veya partnerinizle sorunlar yaşadığınız için gaz çıkarma sıklığınızı azaltmak isterseniz şu ipuçlarını hayatınızda uygulamanız gerekiyor.
1- EGZERSİZ YAPIN: Ne kadar aktif olursanız, gazı bağırsak sisteminizden o kadar sık ve gizli bir şekilde atarsınız. Sindirim sisteminin hareket etmesini sağlamaya yardımcı olmak için karın güçlendirme egzersizlerine odaklanın. Her hafta en az 30 dakika üç veya dört gün çalışmayı hedefleyin.
2- GAZLI İÇECEKLERİ AZALTIN: Karbonatlı içecekleri, mayalı yiyecekleri ve yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren içecekleri sınırlayın. Bu ürünler daha fazla gaz ekler veya sindirim kanalınızdaki bakterileri besler.
3- KABIZLIĞI ÖNLEYİN: Kabızlık, şişkinliği ve gaz sıkışmasını artırır. Artan su alımı ve fiziksel aktivite kabızlığa karşı etkili olabilir.
4- HAVA YUTMAMAYA ÖZEN GÖSTERİN: Sakız çiğnemek, pipet kullanmak, konuşurken yemek yemek de artan miktarda hava yutulmasına neden olduğu için gaz sıkışmasına yol açar. Bu nedenle bu saydıklarımızı yapmamaya çalışın.
5- PROBİYOTİK TAKVİYELERİ ALIN: Probiyotik takviyeleri, bağırsaktaki bakteri ortamını iyileştirdiği için gaz ve şişkinlik semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir.
Bu saydıklarımıza dikkat ederseniz hem çok fazla gaz çıkarma sorunundan hem de çok sancılı olan gaz sıkışması sorunundan da kurtulabilirsiniz.
KAYNAKÇA:
-
https://www.salon.com/2000/02/24/farts/
-
https://www.drlamcoaching.com/blog/the-benefits-of-smelling-farts-is-this-a-bad-joke/
-
https://www.healthline.com/health/digestive-health/smelling-farts-is-healthy#benefits
-
https://nypost.com/2017/10/27/sniffing-your-partners-farts-could-help-ward-off-disease/
-
https://tr.wikipedia.org/wiki/Yellenme
-
https://evrimagaci.org/yellenme-osurma-gaz-cikarma-pirt-yapma-ile-ilgili-bilmeniz-gereken-her-sey-2430
-
https://theweek.com/taylor-swift/1022098/taylor-swift-donate-local-food-banks-eras-tour
-
https://www.verywellhealth.com/is-holding-in-a-fart-bad-for-you-4151977#:~:text=It%20is%20not%20very%20likely,likely%20to%20be%20a%20problem.
-
https://www.realclearscience.com/blog/2014/10/6_facts_you_need_to_know_about_farts.html
-
https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/gaz-sikismasi-sorununa-iyi-gelecek-9-oneri#gaz-sikismasi-ve-siskinlige-iyi-gelecek-oneriler
-
https://www.elab.com.tr/haberler/cok-cok-fazla-gaz-cikariyorsaniz-bu-ipuclarini-dikkate-alin/