Baş dönmesi veya vertigo yaşam kalitesini düşüren ve kendi başına büyük endişelere neden olan bir belirtidir. Vertigo aslında bir hastalık değildir. Bu sebeple her şeyden önce bu durumun nedeninin araştırılması gerekir. Biz bu videomuzda pozisyonel vertigo denilen ve tüm baş dönmelerinin %30’unu oluşturan bir çeşidinin geçirilmesinde çok etkili olan Epley Manevrasının nasıl yapılması gerektiğini anlatacağız. Eğer baş dönmesini ilk defa yaşıyorsanız ve henüz bir doktor tarafından muayene edilmediyseniz bu manevrayı yapmadan önce pozisyonel vertigo teşhisinin size konmuş olması lazım. Durumunuzun BPPV yani “Benign Pozisyonel Paroksismal Vertigo” adıyla doktor tarafından teşhis edilmesi durumunda videoda anlattığımız şekilde yapacağınız bu manevrayla 5 dakikada bu can sıkıcı rahatsızlıktan kurtulabilirsiniz. Hazırsanız ilk önce pozisyonel vertigonun özelliklerinden sonra da yapabileceğiniz manevradan detaylı bir şekilde bahsedelim.
Videomuza geçmeden önce bu tarz bilgi içeren videoların faydalı olduğunu düşünüyorsanız beğeni yapıp paylaşmayı ihmal etmemenizi rica ediyoruz. Böylece hem bize destek hem de ihtiyacı olan bir yakınınıza yardımcı olacaksınız.
POZİSYONEL VERTİGO- BPPV’NİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
En yaygın görülen baş dönmesi şekli olan BPPV’nin açılımı iyi huylu, ani ve yoğun olarak ortaya çıkan ve baş pozisyonuna göre artan baş dönmesidir. Bunun nedeni iç kulağınızdaki küçük kalsiyum kristallerinin gevşeyip dengeyi sağlayan iç kulaktaki kanallara çarpması veya kontrolsüzce hareket etmesidir. Bu kristallerin yerinden oynaması trafik kazası gibi başa gelen bir darbeyle, üst solunum yolu enfeksiyonları ve uzun süreli yolculuklarla olabilmektedir. Bazen bu nedenlerin hiçbirisi olmadan da ortaya çıkabilmektedir. Bu kristaller bazen yaş almayla birlikte, başı uzun süre gergin bir vaziyette tutmayla, hareket azlığıyla ve ailevi yatkınlıkla da iç kulaktaki endolenf sıvısının içine dökülebilmektedir. Pozisyonel vertigonun en tipik özelliği baş ve vücut pozisyonuyla tetiklenen baş dönmesi ve sersemlik hissidir. Özellikle yatakta yatarken sağdan sola dönerken veya yataktan ayağa kalkarken ortaya çıkar. Bunun yanı sıra yukarı bakma, yerden bir şey almak için eğilme, merdivenden inme veya çıkma, arkaya hızla bakma gibi hareketlerle de baş dönmesi tetiklenir. Dönmeler 30 saniye ile 1 dakika arasında sürer. Aynı pozisyonda durduğunuz zaman en fazla 1 dakika sonra azalır ve sona erer. Bu arada kulakta işitme kaybı, çınlama ve basınç hissi gibi şikâyetler de görülmez. Bazı hastalarda çevrenin dönmesi değil ama sürekli olabilen bir kafa sersemliği veya dengesizlik hissi yakınmaları da olabilir. Ataklar birden başlar ve kendiliğinden de geçebilir. Genellikle sabah uyanıp yataktan kalkmayla hissedilen bir baş dönmesi şeklinde başlar. Ara ara düzelir ama tekrar edebilir. Pozisyonel vertigonun tanısının konulması için Kulak Burun Boğaz muayenesi, oto nörolojik muayene ve standart klinik test olan Dix-Hallpike testi uygulanır. Bu testlerde Nistagmus adı verilen anormal göz hareketlerine bakılır. Hasta aniden geriye yatırılarak gözlerinin sağa ve sola oynaması kontrol edilir. Bu şekilde hangi kulakta kristal dökülmesinin daha yoğun olduğu da anlaşılabilir. Epley manevrası da hangi kulakta yoğun kristal dökülmesi varsa o yöne doğru yapılır. Birazdan ayrıntısıyla göstereceğimiz bu manevra gerçekten çok etkili ve kısa sürede yapılabilen muhteşem bir uygulamadır. Tek başınıza değil ama yanınızda konuyu iyi bilen birisiyle veya doktor eşliğinde yapılabilir. Şimdi hazırsanız manevranın nasıl yapıldığına ve bu sırada kristallerin nasıl etkisiz hale getirildiğine görseller eşliğinde bakalım.
EPLEY MANEVRASI:
Bir yatağa yastık yerleştirin ve boyunuz yastıktan aşağı sarkacak şekilde uzanın. Vertigonuz sol kulağınızda yoğunsa başınızı 45 derece sola çevirin. Yastık uzanırken başınızın altında değil omuzlarınızın hizasında olmalıdır. Başınız boynunuzdan yatağa doğru 20 ila 30 derece açı yapmalıdır. Bu baş pozisyonu aslında videonun başında bahsettiğimiz pozisyonel vertigo teşhisi için kullanılan Dix-Hallpike manevrasıdır. Bu aşamada başınızı çevirdiğiniz yön dönme hissinin yoğunlaştığı taraf olmalıdır. Eğer sol tarafa çevirdiğinizde o tarafta dönme fazlaysa sola çevirmelisiniz ama eğer sağ tarafsa başınızı sağ tarafa çevirmelisiniz. Eğer BPPV yani pozisyonel vertigo varsa bu baş pozisyonunda nistagmus yani sağa sola hareket eden göz hareketleri de oluşur. 30-60 saniye sonra başınızı ters yöne çevirin ve bu yönde de 30-60 saniye bekleyin. Ardından tüm bedeninizle bir 45 derece daha yana dönün. Başınızın doğru derecelerde dönmesi için videodaki şekilde başınızı döndürecek birisinden yardım alabilirsiniz. Bu pozisyonda da 30-60 saniye bekledikten sonra oturur vaziyete gelin. Epley manevrası tamamlanmıştır.
EPLEY MANEVRASINDA KRİSTALLER NASIL ETKİSİZ HALE GETİRİLİR?
İlk uzandığınızda başınızın aldığı pozisyonla kulak kanalının içindeki kristalin ileriye doğru hareket etmesi sağlanır. 30-60 saniye beklenerek kristalin kanal içinde hareket etmesi için gerekli olan süre verilmiş olur. Eğer kısa süre beklenirse kristalin kanalda hareket etmesine izin vermemiş oluruz ve manevra etkisiz olur. Bu yüzden en az 30 en fazla 60 saniye beklememiz şarttır. Ardından baş diğer tarafa çevrilerek kristalin kanalda daha ileri hareket ettirilmesi sağlanır. Doğru açılar oluşmazsa kristal kanalda doğru şekilde hareket edemez. Bu sebeple başın açılarını tam videoda görüldüğü şekilde yapılmalıdır. Konuyu bilen birisinin yardımı önemlidir. Çoğunlukla uzman bir doktor hatasız bir şekilde açıları ayarlayacaktır ama videoyu dikkatli izleyen bir yakınınızda size yardım edebilir. Kristal rahat gitsin diye 60 saniyeden fazla süre beklenirse de kristaller yeterli hız verilemediği için doğru sonuç alınmaz. Kristal kanaldan dışarı çıkarıldığı anda baş dönmesi sona erecektir.
POZİYONEL VERTİGO MANEVRADAN SONRA TEKRAR EDER Mİ?
Manevrayla kanaldan çıkarılan kristaller zaman içinde tekrar kanala düşebilir. Bu durumda vertigo tekrar eder. Manevradan sonra 6 ayla 1 yıl içerisinde kristaller tekrar yerinden oynayabilir. Gençlerde ve çocuklarda hastalığın tekrarlama riski oldukça düşüktür.
MANEVRADAN SONRA İYİLEŞME NE KADAR SÜRER?
Tedaviden sonra hasta hemen normal yaşamına geri dönebilir. Genellikle baş dönmesi ve kafa sersemliği hissi birkaç gün içerisinde tamamen geçecektir. Manevradan hemen sonra büyük bir rahatlama görülür. Bazı uzmanlar Epley manevrasından sonra 1-2 gün hastaların yastıklarla destekleyerek 45 derece eğimli uyumalarını ve gün içinde ani hareketlerden kaçınmalarını tavsiye ediyor. 2 gün sonra tüm belirtiler kaybolacağından normal yaşantınıza dönebilirsiniz.
