Yaş aldıkça bazen bazı şeyleri unutmaya başlarız. Bazı kelimeler, anahtarlar, kişi isimleri aklımızdan uçup gider. Bu küçük hafıza kayıpları son derece normaldir ve yaş almanın kaçınılmaz sonuçlarındandır. Nasıl ki derimiz buruşuyor, gözlerimiz eskisi gibi görmüyorsa hafızamız da gençken olduğu kadar keskin olmayabilir.
Pek çok kişi belirli bir yaşa geldiğinde yaşadığı unutkanlıklardan korkabilir. Bunlar Alzheimer hastalığının bir göstergesi gibi algılanabilir. Neyse ki her unutkan kişi Alzheimer’a yakalanmış değildir.
Yaş alma veya Alzheimer’ın yanı sıra unutkanlığın başka nedenleri de bulunmaktadır.
– Depresyon
– İlaç yan etkileri
– Aşırı alkol kullanımı
– B12 vitamini eksikliği veya düşük tiroid seviyesi
– Travmatik bir olay yaşamak unutkanlık nedenlerindendir.
Bazen de bilgi eksikliği, korku veya hastalığı kendimize konduramadığımız için Alzheimer belirtilerini göz ardı edebiliriz. Belirtilerin bu şekilde görmezden gelinmesi de tehlikelidir ve tedavide gecikmeye sebep olur. Burada sorumluk en çok aile bireylerine düşmektedir. Gerçekten Alzheimer hastalığına yakalanmış kişi büyük ihtimalle problemin farkında olmayacaktır. Aile fertleri söz konusu kişide hafıza kaybı gördüğünde harekete geçmeli ve kişiyi doktora görünme konusunda ikna etmelidir.
İsterseniz normal unutkanlık ile Alzheimer hastalığı arasındaki farkları inceleyelim.
1. Hafızaya ilişkin sorunlar
Bazen kişilerin isimleri veya gözlük, kalem,kumanda gibi eşyaların yerini hatırlamakta güçlük çekilebiliriz. Eğer bu problemler ara sıra oluyorsa ve biraz hafızayı zorlayarak hallediliyorsa bu normal bir unutkanlıktır.
Eğer isimler ve nesnelerin yerleri sürekli unutuluyorsa ve unutkanlık kişinin günlük aktivitelerini aksatıyorsa Alzheimer olma ihtimali vardır. Alzheimer hastalığında beynin hipokampus bölgesi zarar görür. Bu durumda hafıza kaybı daha kalıcıdır. Beynin farklı bölgelerinin zarar görmesi farklı hafıza alanlarında kayba yol açabilir.
Örneğin kişi eşyaları farklı bir şekilde adlandırabilir veya cümlenin ortasında ne diyeceğini bilemez bir şekilde durup kalabilir. Eşyaları normalde asla konmayacak yerlere koyabilir ve bulmaya çalışırken yaptığı eylemleri geriye dönük takip edemez.
Alzheimer hastalarının yakın dönem hafızası normalde unutkanlık yaşayan bir kişiden çok farklıdır. Unutkan kişi ipuçlarını kullanarak unuttuğunu yeniden hatırlarken Alzheimer hastası bunu yapamaz.
Alzheimer’dan şüphelendiğiniz kişiye üç kelimeyi hafızasında tutmasını söyleyin. Diyelim ki seçilen kelimelerden biri elma. Üç dakika sonra kişiden kelimeleri söylemesini isteyin. Eğer elma kelimesini unuttuysa kelimenin bir meyve olduğunu hatırlatın. Normal bir kişi ipucunu aldığında kelimeyi hatırlar. Buna karşın Alzheimer hastası ipucu ile kelime arasındaki bağlantıyı kaybetmiş olacaktır.
2. Planlama ve problem çözmede zorluklar
Bir eylem planı veya hesap yaparken zaman zaman zorlanmak hepimizin yaşadığı bir durumdur. Bu işleri eskisi kadar hızlı yapamıyor olabiliriz.
Eğer tüm bu zorluklar gitgide normal hayatı sürdüremeyecek bir seviyeye doğru ilerliyorsa Alzheimer’dan kuşkulanılmalıdır. Örneğin bir kaç faturayı toplamak veya bir yemek tarifini uygulamak saatler sürüyorsa, konsantrasyon sürekli bozuluyor ve iş bir türlü bitmiyorsa doktora görünmek iyi bir fikirdir.
3. Gün ve yeri karıştırmak
Normalde haftanın hangi gününde olduğumuzu unutsak da biraz düşünerek bunu hatırlarız.
Alzheimer’lı kişiler sık ve uzun süreler boyu günleri, mevsimleri karıştırır. Örneğin bir dükkana girdiğinde oraya neden girdiğini, ne alması gerektiğini bilemez. Zamanın doğal akışını algılayamaz. Nerede olduğunu ve oraya nasıl geldiğini unutabilir.
Unutkanlığın yanı sıra Alzhemer hastalarında başka türlü değişimlere de rastlanabilir. Kötü kararlar almak ve karakterde ciddi değişimler bunların en göze çarpanlarıdır.
– Kötü kararlar almak
Ara sıra hepimiz yanlış tercihler yapsak da Alzheimer hastalarının seçimleri düzenli olarak kötü ve yersiz olabilir. Kişinin karakterinde yoğun bir değişim gözlenebilir. Hırsızlık, gereksiz eşyalar satın alma ve kişisel bakımına dikkat etmeme gibi karakter değişiklikleri gözlenebilir.
– Kişilik değişimleri
Alzheimer hastası kişilerin kişilik ve ruh hallerinde daha önceden görülmeyen değişimler gözlenebilir. Bu kişilerde depresyona meyillik, kafa karışıklığı ve korku görülür. Özellikle kendi konfor alanları dışına çıktıklarında bu olumsuz ruh hallerine kolayca girebilirler. Değişimler onları rahatsız ettiği için sosyalleşmekten uzaklaşabilir ve içe kapanabilirler.
Ne zaman doktora görünmek gerekir?
Bu videodaki maddelerden herhangi biri kişinin hayatını etkilemeye başladıysa doktora görünmek gerekir. Özellikle ocağın altını açık unutmak, dışarıda kaybolmak ve kişisel hijyeninin ihmal etmek gibi tehlike arz eden durumlarda hemen doktora başvurulmalıdır. Hatta henüz hafıza kayıpları yeni başlamış olsa bile doktora gitmek erken teşhis için gereklidir.
